Op www.jiten.nl probeer ik woorden die meerdere keren voorkomen in de database (als titelwoord of als trefwoord) automatisch the hyperlinken. Nu is het zo dat ik Japanse titelwoorden ook spel in Latijnse letters. Krijg ik daarmee geen valse hits, wanneer de spelling van een Japans woord toevallig hetzelfde is als een Nederlands woord?
Wel, dat valt mee. De morfologie (opbouw van woorden) van het Japans verschilt behoorlijk van het Nederlands, en daarom is er niet veel overlap. Maar wel een beetje.
Veel korte Japanse woorden die eindigen op -n kunnen overlappen met Nederlandse woorden. Bijvoorbeeld het woordje kan. Het geval wil dat in het Nederlands ‘kan’ al meerdere woorden voor zijn rekening neemt (‘kunnen’,‘schenkkan’,‘blikje’) maar in het Japans is ‘kan’ totaal overbelast (wwwjdic/Edict somt al 36 woorden op). Een van die Japanse woorden kan is overigens gevormd naar zowel Nederlands als Engels, met de betekenis blik en blikje (in oudere samenstellingen ‘cilindervormige metalen container’).
Een frappant type zin met kan in het Japans gaat zoals in deze frase: 刑事の勘です ‘keiji no kan desu’ ‘dat zegt mijn intuïtie als politievrouw me’.[1]
Maar hoeveel meer woorden zouden er zijn die overlappen? Ook in Japans zeggen kinderen papa en mama tegen hun ouders (in plaats van otōsan en okāsan), dat is dus zelfs identiek. Verder zijn er ontleningen uit het Engels die niet sterk verjapanst zijn (met name woorden die eindigen op -n, zoals het eerdergenoemde kan of bijvoorbeeld pen).[2] Maar zelfs met ontleningen (wat eigenlijk een beetje vals spelen is) blijft het beperkt, alleen al doordat woorden in het Japans niet op een medeklinker (anders dan -n) mogen eindigen (Nederlands ‘mes’ wat opgenomen is in het Japans met de betekenis van scalpel, is bijvoorbeeld mesu, op -u).
Hier is een lijstje met woorden die overlappen in de schrijftaal, maar niet per se in de uitspraak:
[ma][ma] is vooral 間 ‘ruimte; tijd; pauze’ als in <i>ma mo naku</i> ‘over niet al te lang; over korte tijd’; maar ook 魔 ‘demon; duivel; kwade geest’, maar dat woord lijkt mij gangbaarder als <i>akuma</i> 悪魔.
[na][na] な is een grammaticaal partikel met verschillende betekenissen.
[ga][ga] (de <i>g</i> in <i>ga</i> wordt ongeveer uitgesproken als <i>g</i> in het Engelse <i>goal</i>) staat o.a. voor 蛾 of ガ, ‘mot’ (het insect); 画 ‘plaatje; tekening’, en kan ook staan voor het grammaticaal partikel が.
[ja][ja] wordt ongeveer uitgesproken als /djza/ (vergelijk Engels *jeep*); het is een samentrekking van <i>de wa</i> では, twee grammaticale partikels.
De infinitief van het Nederlandse werkwoord en meervoudsvormen van zelfstandige naamwoorden (beide eindigend op **-en** in het Nederlands) blijken ook vrij structureel woorden te treffen waarvan Nederlandse spelling en gelatiniseerde Japanse spelling overlappen. Enkele voorbeelden: [koken][koken], [roken][roken], [hikken][hikken], enzovoort. De uitspraak is gegarandeerd afwijkend, aangezien het in Nederlands de uitgang **-en** dof is (en de slot-n spreken we ook niet altijd uit).
1. Uit de TV serie ガリレオ：嘘を突く 謎を解く Garireo: Uso wo tsuku - nazo wo toku (Galileo: doorzie de leugens en los het raadsel op).
2. Strikt genomen is de uitspraak van de slot -n in het Japans niet hetzelfde als de n in het Nederlands in die positie (Japans is IPA [ɴ]), maar het verschil is klein genoeg dat er geen verwarring te verwachten is.
